به گزارش پایگاه خبری سلام بازار، حجت الاسلام علوی زنجانی ، به مناسبت شبهای قدر، با استفاده از متون و آموزه‌های دینی، به تبیین شبهای قدر، عظمت و ویژگی‌های معنوی آن پرداخت و گفت: واژه قدر و تقدیر در لغت و قرآن کاربردهای مختلفی دارد اما بیشترین کاربرد آن در سه معنا می‌باشد. معنای اول، «عظمت و منزلت» است. یعنی شب عظمت و شرف، شبی که قدر و منزلت آن را درک نکرده‌اند. «و ما ادراک ما لیله القدر» نظیر آیه شریفه «ما قدر الله حقّ قدره» یعنی عظمت و منزلت خدا را آنگونه که باید نشناختند. بر این اساس شب قدر یعنی شب با عظمت و بزرگ که در شرف و فضیلت همانندی ندارد.
استاد حوزه علمیه با اشاره معنای دوم قدر، گفت: کلمه قدر در معنای دوم، به عنوان به «ضیق و تنگ» آمده است. مانند آیه شریفه «الله یبسط الرزق لمن یشاء و یقدر» خدا روزی را برای هر که بخواهد گشایش می‌دهد و برای هر که بخواهد تنگ می‌گرداند. بنابراین معنا، اطلاق قدر در این شب به جهت کثرت نازل شدن ملائکه و تنگ آمدن زمین است.
پژوهشگر تاریخ اسلام، معنای سوم قدر را «اندازه‌گیری و تقدیر» دانسته و با اشاره به آیه شریفه «قد جعل الله لکل شئ قدرا» (خدا برای هر چیزی اندازه قرار داده است)، تصریح کرد: بر اساس روایات، در شب قدر سرنوشت انسان‌ها در همه امور زندگی اعم از مرگ و زندگی، ناخوشی و خوشی بر پایه استعدادها و لیاقت‌ها، تقدیر و تنظیم می‌شود. چنانکه قرآن کریم می‌فرماید «فیها یفرّق کل امر حکیم» در آن شب هر کاری بر طبقه حکمت خدا تعیین و تنظیم می‌شود.
برتری شبهای قدر بر سایر لیالی و ایام سال
پژوهشگر حوزه علمیه با اشاره به اینکه هدف از آفرینش جهان هستی انسان بوده است و هدف از آفرینش انسان عبادت و تعلیم قرآن، گفت: به همین دلیل اگر چه خلقت ظاهری بر تعلیم قرآن تقدم زمانی دارد، اما از نظر رتبه و اهمیت، تعلیم قرآن و عبادت، قبل از خلقت انسان محسوب می‌گردد. به همین دلیل در سوره مبارکه الرحمن، تعلیم قرآن بر آفرینش انسان مقدم شده است؛ «علّم القران، خلق الانسان».
وی در ادامه افزود: از سوی دیگر به مقتضای آیه شریفه «انا انزلناه فی لیله القدر» قرآن در شب قدر برای هدایت انسان، که مقصودِ آفرینش بوده است نازل شده است. به همین دلیل شب مبارکی است و فضیلت آن از ۳۰ هزار شب دیگر بیشتر است. هر سال در چنین شبی ملائکه گروه گروه و در رأس آنها جبرئیل امین و روح‌القدس به اذن خداوند به زمین می‌آیند تا نامه سرنوشت انسان‌ها را به محضر مبارک ولی خدا یعنی حضرت ولی عصر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تقدیم نمایند.
جلوه‌های معنوی شب قدر
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه مکان و زمان به ذات خودشان شرافتی ندارند بلکه شرافت آنان مربوط به حوادثی است که در آن مکان یا در آن زمان رخ می‌دهد، گفت: یثرب تا زمانی که مدینه النبی (ص)، و یا کربلای معلی تا وقتی که محل شهادت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) نشده بود، شرافتی بر سایر مکان‌ها نداشتند. شرافت شب قدر نیز به دلیل جلوه‌های معنوی عظیمی که در آن شب اتفاق افتاده، می‌باشد.
وی افزود: اولین اتفاق مهم «نزول قرآن کریم» است. قرآن علاوه بر نزول تدریجی در ۲۳ سال، تمام آن یک دفعه در شب قدر نیز نازل شده است. چنانکه قرآن می‌فرماید «شهر رمضان الذی انزل فیه القران» ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است. بنابراین طبق آیه شریفه «و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمت للمومنین» یکی از مهمترین جنبه‌های معنوی شب قدر، تلاوت قرآن و تدبّر در معانی آیات الهی، کتاب رحمتی که شفای همه دردهاست، می‌باشد.
حجت الاسلام علوی زنجانی با اشاره به اهمیت بالای تدبر، دقت و تلاوت قرآن کریم نزد اهل بیت (علیهم السلام) به خصوص شهید ماه مبارک رمضان، گفت: امیرالمومنین (علیه السلام) در توصیف و اهمیت قرآن کریم می‌فرماید: «قرآن نوری است که خاموشی ندارد و چراغی است که درخشندگی آن زوال نمی‌پذیرد. دریایی است که ژرفای آن درک نمی‌شود، راهی است که رهروی آن گمراه نمی‌گردد و شعله‌ای که نور آن تاریک نمی‌شود. فرقان و جدا کننده‌ای است که هرگز درخشش و برهانش خاموش نمی‌گردد. بنای ستون‌های آن هرگز خراب نمی‌شود و شفا دهنده‌ای است که همه بیماری‌ها را می‌زداید».
تأثیر تلاوت قرآن در تعالی انسان
پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه تصریح کرد: تلاوت قرآن اگرچه در هر زمان و مکانی در تقویت باورهای دینی و حفظ معنویت ما مؤثر است، ولی در ماه مبارک رمضان به ویژه در شبهای قدر تأثیر بی نظیری دارد. به همین خاطر عالمان دین از این فرصت مغتنم استفاده می‌کنند. نقل شده است که علامه طباطبایی (ره) شبهای ماه مبارک رمضان تا صبح بیدار بود، مقداری مطالعه می‌کرد و بعد از آن به قرائت قرآن و دعا و نماز می‌پرداخت. مرحوم میرداماد هر شب ۱۵ جز قرآن می‌خواند و امام خمینی (رحمت الله علیه) در ماه مبارک رمضان هر روز ده جز قرآن تلاوت می‌کرد و می‌فرمود: «هر کس بخواهد از آدمیت سر در بیاورد و آدم بشود باید دائم قرآن بخواند»
استاد حوزه علمیه با اشاره به آیه «تنزّل الملائکه و الرّوح فیها بإذن ربهم من کل امر»، دومین اتفاق مهم در شب قدر را «نزول ملائکه الله» بیان کرد و افزود: به اذن پروردگار عالم در شب قدر، ملائکه و روح که بزرگ ملائکه می‌باشد و جایگاه بسیار بالایی نزد خداوند دارد، به زمین فرود می‌آیند و طبق روایات ائمه معصومین (علیهم السلام)، جمعیت ملائکه نازل شده از آسمان‌ها و سدره المنتهی به قدری فراوان است که کره زمین به شدت تنگ می‌شود. فرشتگان از سر شب تا صبح بر هر مؤمنی که که مشغول عبادت باشد بگذرند با او مصافحه می‌کنند و به او سلام می‌دهند؛ بلکه هیچ خانه و مکان و یا انسان مؤمنی نیست مگر آنکه فرشته‌ای در شب قدر نزد او می‌رود و به او سلام می‌دهد، مگر خانه افراد شراب‌خوار، خورنده گوشت خوک و کسانی که از راه حرام جنب شوند و هم چنین خانه‌هایی که سگ یا خوک در آن باشد.
تجلی ولایت در شب قدر
پژوهشگر تاریخ اسلام با توضیح اینکه سومین اتفاق مهم در شب قدر، «تجلی ولایت» است، تاکید کرد: هیچ عبادتی در هیچ زمان و مکانی بدون ولایت اهل بیت (علیهم السلام) پذیرفته نیست. نقل است از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمومنین (علیه السلام) که فرمودند: «یا علی اگر بنده‌ای از بندگان خدا به اندازه عمر نوح، خدا را عبادت کند و به اندازه کوه احد طلا در راه خدا انفاق کند و هزار بار پای پیاده به مکه رود و اعمال حج به جا آورد و در راه دفاع از دین پیوسته بین صفا و مروه جهاد کند و سرانجام در آن مکان مقدس مظلومانه کشته شود، اما پایبند ولایت شما اهل بیت (علیهم السلام) نباشد قطعاً بوی بهشت هرگز به مشام او نخواهد رسید.»
حجت الاسلام علوی زنجانی در ادامه افزود: اساساً فضیلت شب قدر تجلی ولایت امیرالمومنین و ائمه اطهار (علیهم السلام) می‌باشد. روزی، تعدادی از اصحاب امام جعفر صادق (علیه السلام) در محضر ایشان از شب قدر صحبت می‌کردند، حضرت فرمود: «برتری سوره قدر بر دیگر سوره‌ها آشکار است، به سبب آنکه ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) در شب قدر نازل شد». پیامبر اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) به امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرمود: «خداوند در شب قدر تمام چیزهایی را که تا روز قیامت به وجود می‌آید مقدر کرده است، از جمله ولایت شما، و ولایت امامان معصوم از فرزندان شما را» و حکمت توسل به چهارده معصوم (علیهم السلام) و دعا برای سلامتی امام زمان (ارواحنا له الفدا) با خواندن دعای سلامتی حضرت «اللهم کن لولیک الحجه ابن الحسن …» به همین موضوع مهم بر می‌گردد.
حجت الاسلام علوی زنجانی، چهارمین اتفاق مهم و جلوه معنوی شب قدر را «بیدار ماندن و ارزیابی عملکردهای گذشته انسان»، دانست و گفت: البته در این بیداری نباید به بیداری چشم قناعت کرد، چرا که بصیرت و بیداری دل که دردها را درمان می‌کند و مقام تقرب به خداوند را برای انسان فراهم می‌سازد بسیار مهم‌تر است. انسان محبت و مهربانی و نعمت‌های بی شمار خداوند را باید یادآور شود و از سوی دیگر کوتاهی و تقصیرات و گناهان خود را برشمارد و با ندامت و پشیمانی اشک و توبه و انابه و استغفار، آلودگی‌های دل خود را پاک کند تا لیاقت رزق معنوی بیشتر گردد.
ارزش خضوع و دعای انسان‌ها به درگاه الهی
پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به اینکه دعا و مناجات آب حیات و روح عبادت انسان است، افزود: از نگاه قرآن کریم، ارزش انسان‌ها در پیشگاه خداوند به دلیل خضوع و دعای آنهاست «قل ما یَعبَؤُا بکم ربی لولا دعاؤکم» بگو اگر دعای شما نباشد پروردگارم برای شما هیچ ارزشی قائل نیست. انبیا و اولیا خدا همواره در کارهای مهم، دست دعا به درگاه پروردگار بر می‌داشتند و با دعا و یاد خدا، توان و نیرو می‌گرفتند. حضرت نوح (علیه السلام)، در آن طوفان هولناک، وقتی سوار بر کشتی شد، مأموریت پیدا کرد برای نجات خود و همراهانش دعا کند. حضرت موسی (علیه السلام) نیز هنگامی که از ترس فرعون به سوی مدین فرار می‌کرد دست به دعا برداشت و از خداوند خواست که راه درست را به او نشان دهد.
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه دعا و نیایش در هر زمانی خوب و سازنده است ولی در مانند شب قدر به اجابت بسیار نزدیک تر است، گفت: بهترین زمان برای دعا، ماه مبارک رمضان و به ویژه شبهای قدر دانسته شده است. در مناجات حضرت موسی (علیه السلام) با پروردگار متعال، حضرت موسی وقتی از خدا قرب او را خواست، خداوند فرمود قرب مرا در احیای شب قدر جست جو کن و زمانی که حضرت موسی رحمت خدا را درخواست کرد خدا رحمتش را در محبت و رحم کردن به نیازمندان در شب قدر معرفی کرد.
حجت الاسلام علوی زنجانی در پایان افزود: خداوند متعال جواز عبور از پل صراط را با دادن صدقه در شب قدر به حضرت موسی معرفی کرد و زمانی که حضرت موسی، بهشت را با همه نعمت‌هایش از خداوند درخواست کرد، خداوند، آن را در گرو تسبیح در شب قدر معرفی نمود و به او فرمود: نجات از آتش جهنم با استغفار زیاد در شب قدر، و رضایت و خشنودی خداوند با کثرت نماز در شب قدر حاصل خواهد شد.
